Giriş
Gazetecilikte – birçok meslekte olduğu gibi – mesleki ve etik standartlar vardır. Bu standartlar, medyanın güveni, saygıyı ve izleyici ilgisini korumasına yardımcı olur. Bu dersten sonra yalnızca profesyonel gazetecileri yönlendiren kural ve ilkeleri anlamakla kalmayacak, kendi kamuya açık içeriklerinizi oluştururken ve paylaşırken bunların çoğunu siz de kullanabileceksiniz.
Hadi başlayalım!
Bazı içerikleri (haberler, makaleler, programlar) neden hemen geçmek istediğinizi, diğerlerini ise neden sonuna kadar dikkatle okuyup/ dinleyip/ izlediğinizi hiç düşündünüz mü?
Gazetecilerin içeriklerini izleyici için çekici kılarken dikkate aldığı bazı ölçütlere bakınız. Sizce kullanılanları işaretleyiniz.
Doğru olduğunu düşündüğünüz tüm seçenekleri işaretleyiniz (ipucu: birden fazla olabilir). „Kontrol et“ düğmesiyle yanıtlarınızı doğrulayabilirsiniz.
Tebrikler! Artık kamuya açık içeriklerinizi daha ilgi çekici yapmanız için ipuçlarınız var!
Profesyonel medya yalnızca ilginin sürdürülmesine değil, izleyicinin güvenine ve saygısına da önem verir. Bu nedenle gazeteciler belirli mesleki ve etik standartlara uymaya çalışır. Siz de haber, görüş, fotoğraf, video gibi kamuya açık içerikler üretiyor ve paylaşıyorsanız, bu standartlar size de fayda sağlar.
Bu standart ve kuralların özünü daha iyi anlamak için lütfen sunumu inceleyiniz.
Tebrikler! Artık daha yüksek kaliteli içerik oluşturmanıza neyin yardımcı olduğunu biliyorsunuz. Bilgiyi pekiştirelim: Aşağıdaki metinlerden hangisinin gazetecilik standartlarına uyduğunu belirleyiniz.
Bol şans!
Metin 1
Öfkeli sakinler yolu kapattı! Başkent semti ekolojik felaketin eşiğinde!
Bugün “Green Forrest”ta insanların sabrı taştı! Öfkeli bir kalabalık, kötü şöhretli müteahhit “PromInvest”in pencerelerinin dibine “sokuşturmak” istediği zehirli fabrikanın “suç niteliğindeki” inşaatını durdurmak için sokağa çıktı. İnsanlar ana caddeyi kapatarak makinelerin geçişini engelledi.
“Bu iş insanları hepimizi zehirlemek istiyor! Çocuklarımız umurunda değil, tek istedikleri para!” diye gözyaşları içinde bağırdı bir kadın. Görgü tanıklarına göre mahallenin neredeyse yarısı protestoya katıldı.
Müteahhitten yorum alma girişimleri sonuçsuz kaldı – belli ki saklayacak bir şeyleri var. Yerel yetkililer ise her zamanki gibi hiçbir şey olmuyormuş gibi davranıp kimsenin artık inanmadığı bazı “oturumlar” vaat ediyor.
Yetkililer ve iş insanları yine halkın sesini görmezden geliyor. Nasıl sonuçlanacağı bilinmiyor ama sakinler kararlı; daha büyük protestolar sözü veriyor.
Metin 2
“Green Forest” semtinde fabrika inşasına karşı protesto
18 Temmuz’da başkentin “Green Forest” semtinde, yetkililerce izin verilen bir protesto düzenlendi. Protesto, bir pil fabrikası kurulması planlarına karşı mahalle sakinleri tarafından yapıldı. Organizatörlerin tahminine göre yaklaşık 200 kişi katıldı.
Protestocular, üretimin bölgenin ekolojisi ve insanların sağlığı üzerindeki olası olumsuz etkilerinden endişe duyduklarını belirtti.
“Sanayi gelişimine karşı değiliz; ancak çocuklarımızın güvenliğinden emin olmak istiyoruz. Bağımsız bir çevresel değerlendirmenin sonuçları bize sunulmadı” diye gazetemize konuştu protestonun öncüsü Volga Petrousskaya.
Müteahhit şirket “PromInvest”, projenin tüm gerekli devlet denetimlerinden geçtiğini bildirdi.
“İşletme, çevreye etkiyi en aza indiren modern arıtma teknolojileri kullanacak. Diyaloğa açığız ve 25 Temmuz’da halka açık bir toplantı planlıyoruz” dedi şirket temsilcisi Alexey Sidarovich.
İlçe yönetimi temsilcisi ise inşaat ruhsatının yasal dayanakla verildiğini teyit ederek tüm tarafları planlanan oturumlar çerçevesinde yapıcı diyaloğa çağırdı.
Neden Metin 1 gazetecilik standartlarına UYMUYOR
- Doğruluk ve kesinliğin ihlali:
- Duygusal ve değer yüklü ifadeler kullanılmış („sabrı taştı“, „öfkeli kalabalık“, „suç niteliğinde“, „sokuşturmak“).
- Doğrulanmamış bilgiler (“ana cadde kapatıldı”) ve abartılar (“mahallenin neredeyse yarısı”).
- Belirli kaynaklar yerine anonim “görgü tanıkları”.
- Tarafsızlık ve adil olmanın ihlali:
- Metin tamamen tek taraflıdır; yalnızca protestocuların görüşü, üstelik duygusal biçimde verilir.
- Müteahhit ve makamların görüşleri verilmemiş; yazarın varsayımlarıyla olumsuzlanmıştır.
- Başlık sansasyonel ve manipülatiftir (tık avcılığı).
- Bağımsızlığın ihlali:
Yazar açıkça protestocuların tarafını tutar ve manipülatif dil kullanır. - Zararı en aza indirme ilkesinin ihlali:
Metin çatışmayı tırmandırır ve düşmanca dil kullanır (“suç”, “zehirlemek”, “iş insanları görmezden geliyor”).
Neden Metin 2 gazetecilik standartlarına UYUYOR
- Doğruluk ve kesinlik:
-
- Haber olgulara dayanır: protestonun tarihi, yeri ve nedeni belirtilmiştir.
- Katılımcı sayıları kaynak belirtilerek verilir.
- Farklı tarafların doğrudan alıntıları kullanılmıştır.
- Değer yargıları ve yazarın spekülasyonları yoktur.
- Tarafsızlık ve adalet:
-
- Üç tarafın görüşleri sunulur: protestocular, müteahhit, yerel yönetim.
- Her tarafa görüşünü açıklama imkânı verilir; metin dengelidir.
- Başlık nötr ve bilgilendiricidir.
- Bağımsızlık:
Metin nötr ve bilgilendirici bir tonda yazılmıştır; gazeteci taraf tutmaz. - İnsaniyet ve zararı en aza indirme:
Hakaret içeren ifadeler yoktur; dil uygundur.