Wprowadzenie
Każdego dnia widzimy posty, zdjęcia i wiadomości w internecie – ale nie wszystkie są prawdziwe.
W tej lekcji dowiesz się, jak sprawdzić, czy coś jest prawdziwe czy fałszywe, korzystając z prostych narzędzi online.
Przyjrzymy się wiarygodnym stronom internetowym, wskazówkom dotyczącym sprawdzania zdjęć i filmów oraz sposobom, dzięki którym możesz pomóc innym czuć się pewniej wobec prawdy.
To Twój pierwszy krok w świat fact-checkingu – i jest to prostsze, niż myślisz.
Teresa próbuje sprawdzić fakty
Pewnego ranka widzi post, w którym napisano, że jedzenie, które spożywa codziennie, „zostało zakazane w Europie!”.
Brzmi to dramatycznie — ale czy to prawda?
Teresa postanawia to sprawdzić. Odwiedza stronę PolitiFact i szybko odkrywa, że ta historia jest fałszywa.
Od tego czasu Teresa zawsze poświęca chwilę na weryfikację informacji przed ich udostępnieniem — i uczy swoich znajomych, jak to robić.
W tej lekcji dołączysz do Teresy, aby nauczyć się jak sprawdzać fakty przed kliknięciem lub udostępnieniem.
Pomaganie innym w sprawdzaniu faktów
Zadanie:
Pomyśl o kimś, kogo znasz — sąsiedzie, przyjacielu lub członku rodziny — kto udostępnia posty bez sprawdzania, czy są prawdziwe.
Jak mógłbyś życzliwie pokazać tej osobie, jak coś zweryfikować?
Napisz 2–3 krótkie zdania z własnymi pomysłami.
Zaufane narzędzia do sprawdzania faktów
Istnieje kilka wiarygodnych stron internetowych, które możesz wykorzystać, aby sprawdzić, czy dana historia, zdjęcie lub post jest prawdziwy.
Z tych narzędzi korzystają dziennikarze, edukatorzy i zwykli użytkownicy — i są bardzo łatwe w użyciu.
Oto kilka najbardziej przydatnych platform do weryfikacji faktów, które możesz poznać:
Międzynarodowe platformy
- EUfactcheck.eu – europejska platforma weryfikująca fakty.
- EDMO – duża europejska sieć organizacji zajmujących się fact-checkingiem.
- FactCheck.org – sprawdza polityczne i wirusowe treści na podstawie dowodów.
- Snopes – świetna strona do weryfikacji plotek, postów w mediach społecznościowych i oszustw.
- Full Fact – brytyjska organizacja, która weryfikuje media i wypowiedzi polityków w prosty sposób.
- Reuters Fact Check – potwierdza lub obala zdjęcia, cytaty i treści wirusowe z całego świata.
Portugalskie platformy
- Polígrafo – sprawdza portugalskie media, wypowiedzi polityków i treści z mediów społecznościowych.
- Observador Fact Check – sekcja weryfikacji faktów w krajowym dzienniku.
- Lusa Verifica – projekt agencji informacyjnej Portugalii, weryfikujący publiczne wypowiedzi.
- Global Fact-Check Chatbot – narzędzie wielojęzyczne wyszukujące weryfikacje z całego świata.
Jak korzystać z tych narzędzi
- Wpisz główny temat lub cytat z posta, który chcesz sprawdzić.
- Zwróć uwagę na oznaki wiarygodności: źródła, datę i neutralny język.
- Spróbuj porównać historię na dwóch różnych stronach.
Możesz zapisać tę listę lub udostępnić ją komuś, kto jest Ci bliski.
Te narzędzia pomogą Ci czuć się pewniej — i pomogą innym być lepiej poinformowanymi.
Wskazówki, jak pomagać innym
- Zapytaj: „Sprawdzimy to razem?”
- Bądź życzliwy, nie krytyczny
- Dziel się tymi narzędziami jako pomocą, nie jako poprawką
Podsumowanie
Właśnie ukończyłeś swoją pierwszą lekcję w Jednostce 3 — świetny początek!
W tej lekcji:
- dowiedziałeś się, czym jest sprawdzanie faktów,
- poznałeś proste narzędzia do weryfikacji informacji,
- nauczyłeś się zastanawiać, zanim zareagujesz,
- oraz pomyślałeś o tym, jak pomóc innym sprawdzać fakty.
Świetna robota — stajesz się coraz bardziej świadomym i krytycznym czytelnikiem w sieci.
Twoje umiejętności mogą również pozytywnie wpłynąć na innych.
